مدل های کوچینگ | آشنایی با مفاهیم کوچینگ و معرفی مدل‌های آن برای رسیدن به اهداف

مدل های کوچینگ؛ برنامه‌ریزی برای ارتقای سطح زندگی

مدل های کوچینگ متدها و ساختارهایی هستند که مبتنی بر استانداردهای علم روانشناسی است. در گذشته افراد برای رفع مشکلات خود به مشاور مراجعه می‌کردند. حالا اما با پیشرفت علم و به‌روزرسانی متدهای جدید به جای مشاوره از روش‌های کوچینگ استفاده می‌‎شود. انسان‌ها برای رسیدن به موفقیت و رفع دغدغه‌های فکری خود نیاز به مشورت و صحبت با کسانی دارند که به قضاوت آن‌ها نپردازند و از همراهی این افراد بهره ببرند. ما در این مطلب ابتدا به معرفی کوچینگ می‌پردازیم و سپس مدل های کوچینگ را بیان می‌کنیم.

کوچینگ چیست؟

اولین گام برای استفاده از متدهای به روز شناختن مفاهیم کلی آن‌ها است. کوچینگ (Coaching) به معنای مربیگری می‌باشد که در واقع یک رویکرد علمی و عملی است که می‌تواند به ارتقای سطح زندگی هر فرد منجر شود. کوچینگ را می‌توان نوعی معلمی و آموزش نیز دانست. همچنین کوچینگ مفاهیمی مانند تمرین‌ دادن، تربیت کردن و رهبری کردن را همراه خود دارد. این نوع از مشاوره در بین مردم و به خصوص افراد تحصیل‌کرده رواج دارد و قادر است تا پیشرفت‌هایی را در ابعاد مختلف زندگی افراد مختلف ایجاد کند.

مقصود از کوچینگ راهنمایی کردن برای رسیدن به مقصد است. کوچینگ باعث می‌شود تا شما اهداف خود را بشناسید و به سمت آن‌ها حرکت کنید. به بیان دیگر، کوچینگ یک فرآیند تعاملی میان کوچ (مربی) و مراجعه‌کننده است که در فرآیند آن کوچ از طریق پرسیدن سوالات هدفمند از مراجعه‌کننده، او را وارد چالشی می‌کند تا از میان آن‌ها سردرگرمی‌ها را از بین ببرد و با روشن کردن اهداف و تمرکز بر روی آن‌ها، به مراجعه کننده کمک شود تا با استفاده از توانایی‌های خود راه‌هایی را برای رسیدن به اهداف مورد نظر بیابد.

اظهار نظر بزرگان در مورد مفهوم کوچینگ

یکی از مشهورترین افراد در زمینه کوچینگ تیموتی گالوی (Timothy Gallwey) است که کتاب بازی درونی تنیس (The Inner Game of Tennis) را نیز نوشته است. گالوی در اینم مورد می‌گوید “کوچینگ به جای آموزش به افراد به آن‌ها کمک می‌کند تا خودشان یاد بگیرند” . این جمله در حقیقت نشان از هدف کوچینگ دارد و مصداق این ضرب المثل است که به جای ماهی دادن به کسی به او ماهیگیری یاد بدهید.

جان ویتمور (John Whitmore) نیز که نویسنده کتاب کوچینگ برای عملکرد (Coaching for Performance) است می‌گوید “کوچینگ در حقیقت گشودن استعدادهای فرد برای به حداکثر رسیدن قابلیت‌های آن‌ها است” . ویتمور یکی از افراد تاثیرگذار در شکل‌گیری متد کوچینگ است وکه با تاثیر گرفتن از تیموتی گالوی به توسعه این متد پرداخت.

تعریف فدراسیون بین‌المللی کوچینگ از متد کوچینگ

فدراسیون بین‌المللی کوچینگ (ICF) را در کنار انجمن بین‌المللی کوچینگ (ICC)، می‌توان بزرگ‌ترین مرجع جهانی برای ارائه دستورالعمل‌ها و شیوه‌نامه‌های کوچینگ و همچنین آموزش کوچ‌ها در سراسر جهان دانست. مطابق با تعریف ICF، کوچینگ عبارت است از همراهی کوچ با مراجعه‌کننده‌ها در یک فرایند فکری عمیق و خلاقانه که برای به حداکثر رساندن استعدادهای حرفه‌ای و شخصی آن‌ها را هدایت می‌کند.

کوچ کیست؟

کوچ (Coach) یا مربی شخصی است که به افراد کمک می‌کند تا تمرکز را بر روی وضعیت فعلی خود بگذارند و تغییرات بزرگ یا کوچک لازم را در زندگی خود ایجاد کنند و به مراجعه‌کنندگان کمک می‌کنند تا با شناخت اهداف موردنظر برای رسیدن به موفقیت و پیشرفت‌کردن در زندگی خود به سمت آن‌ها قدم بردارند. کوچ می‌تواند کمک بزرگی در مسیر ایجاد تغییر بزرگ برای رسیدن به اهداف مشخص شده باشد و به عنوان یک مشوق در کنار افراد باشد.

کوچ‌ها با داشتن تخصص در پرسیدن سؤال، ایجاد چهارچوب، دادن تمرین و ایجاد حس مسئولیت‌پذیری و دادن تمرین به افراد کمک می‌کنند تغییرات مثبت موردنیاز زندگی خود را تشخیص بدهند و برای ایجاد آن‌ها در زندگی خود تلاش کنند. کوچ با استفاده از مدل‌های مختلف کوچینگ افراد را برای رسیدن به هدف ترغیب و راهنمایی می‌کند تا موفقیت و رضایت در زندگی آن‌ها حاصل شود.

مدل های کوچینگ

مدل کوچینگ که به عنوان مدل کوچ نیز شناخته می‌شود، متد و جهارچوبی است که کوچ با استفاده از آن اقدام به اجرای کوچینگ بر روی یک فرد می‌کند تا به نتیجه مطلوب برسد. این مدل‌ها شامل مراحلی هستند که مسیر را به کوچ نشان می‌دهد تا مراجعه کننده را هدایت کند. با اینکه مدل‌های مختلفی از کوچینگ وجود دارد اما تمامی این روش‌ها بر روی اهداف و گام‌های یکسانی تمرکز دارند. این گام‌ها که  به سمت هدف حرکت می‌کنند عبارتند از:

• تعیین هدف
• شناخت وضعیت فعلی
• شناخت امکانات موجود برای دستیابی به هدف
• شناخت موانع احتمالی
• طراحی نقشه برای اقدام در جهت دستیابی به هدف

انواع مدل های کوچینگ

امروزه انواع مختلفی از کوچینگ در سراسر جهان در حال اجرا هستند. حتی برخی از کوچ‌ها سبک مختص به خود را دارند و مدل مخصوص به خود را اجرا می‌کنند که در دسته مدل‌های آکادمیک قرار نمی‌گیرند. مدل های کوچینگ شباهت‌های زیادی با یکدیگر دارند و از ساختار یکسانی استفاده می‌کنند  هدف مشابهی دارند اما در برخی از جزئیات و شیوه‌های اجرا با یکدیگر تفاوت دارند. تعدادی از مدل های کوچینگ شناخته شده در جهان که هر روزه در حال اجرا هستند عبارتند از:

• مدل کوچینگ GROW
• مدل کوچینگ OSCAR
• مدل کوچینگ CLEAR
• مدل کوچینگ ACHIEVE
• مدل کوچینگ STEPPA
• مدل کوچینگ OSKAR
• مدل کوچینگ CIGAR
• کوچینگ مدل FUEL
• کوچینگ مدل SOLVE

همانطور که اشاره شد این لیست پایانی ندارد و مدل‌هایی وجود دارند که یک کوچ به شخصه آن‌ها را ابدا کرده است و فقط خود کوچ و یا شاگردانش برای مراجعه‌کنندگان از آن مدل‌ها استفاده می‌کنند. در ادامه این مطلب به معرفی تعدادی از مشهورترین مدل های کوچینگ می‌پردازیم تا شما را با آن‌ها آشنا کنیم.

مدل کوچینگ GROW

مدل کوچینگ GROW از مشهورترین مدل های کوچینگ در جهان به شمار می‌رود. این مدل در حقیقت اولین مدل کچینگ اجرا شده نیز می‌باشد که برای نخستین بار به شکل کلی در کتاب بازی درونی تنیس اثر تیموتی گالوی مطرح شد و از آن جا شکل گرفت. در سال‌های بعد جان وایتمور با استفاده از آموزه‌های کتاب گالامی مدل کوچینگ GROW را ابداع کرد. این مدل از کوچینگ برای اولیت بار درکتاب کوچینگ برای عملکرد نوشته شده توسط جان وایتمور معرفی شد. سیکل این مدل شامل مراحل هدف (Goal)، واقعیت (Reality)، انتخاب‌ها (Options) و اقدام (Wrap-up) است که باید این مراحل را طی کرد.

مراحل اجرای مدل کوچینگ GROW

گام اول در اجرای این مدل هدف نام دارد. فرد به کمک کوچ هدف نهایی خود را از اجرای یک دوره کوچینگ مشخص می‌کند و به طبقه‌بندی آن‌ها می‌پردازد. گام دوم واقعیت است. در این گام  وضعیت فعلی فرد مورد بررسی قرارامی‌گیرد و موانع او برای رسیدن به هدف مشخص می‌شود تا یک چشم انداز خوب از مسیر رسیدن به هدف ایجاد شود.

در گام سوم که انتخاب‌ها نام دارد، ابزارهای فرد برای رسیدن به هدف مشخص می‌شود تا المان‌هایی که می‌توان از آن‌ها برای رسیدن به هدف بهره برد شناسایی شوند. در گام آخر نیز به نام اقدام، عمل لازم برای از پیش رو برداشتن موانع و رسیدن به هدف مشخص می‌شود و فرد دقیقا می‌داند برای رسیدن به هدف خود چه کارهایی باید انجام دهد و چگونه به هدف خود دست یابد.

مدل کوچینگ GROW به شوه‌های مختلف نیز اجرا می‌شود به عنوان مثال در برخی از منابع تفاوت‌هایی بین مراحل دوم و سوم آن مشاهده می‌شود. با الهام گرفتن از مدل کوچینگ grow دو مدل کوچینگ t-grow و re-grow نیز طراحی‌شده‌اند که هرکدام در شرایطی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مدلهای کوچینگ T-GROW و RE-GROW

مدل کوچینگ T-GROW زمانی استفاده می‌شود که فرد با انبوهی از مشکلات و اهداف به کوچ مراجعه می‌کند. در این شرایط کار برای کوچ سخت می‌شود و نیاز به زمان و تمرکز بیشتر بر روی مراحل اولیه است که موجب ایجاد اختلال در فرایند کوچینگ می‌شود. در این مدل پیش از شروع مراحل رایج مدل کوچینگ GROW، یک مرحله به نام موضوع (Topic) اعمال می‌شود که در آن کوچ و فرد مراجعه‌کننده، بر سر یک موضوع مشخص برای اجرا در دوره کوچینگ خود توافق می‌کنند. برای سایر مشکلات و اهداف نیز می‌توان فرایند کوچینگ دیگری را آغاز کرد تا پیوستگی مراحل هر فرآیند حفظ شود.

مدل کوچینگ RE-GROW نیز هنگامی به کار می‌رود که کوچ احساس می‌کند فرد مراجعه‌کننده در جلسه قبل نتوانسته است تا به طور کامل اهداف مورد نظر خود را شناسایی کند بنابراین نیاز به تمرکز و زمان بیشتری برای رسیدن به نتیجه مطلوب است. در این مدل پیش از شروع مراحل کوچینگ GROW، کوچ به مرور (Review) و ارزیابی (Evaluate) جلسه قبل می‌پردازد و به کمک این دو مرحله کوچینگ خود را بر اساس مدل GROW شروع می‌کند.

مدل کوچینگ OSCAR

مدل کوچینگ OSCAR در سال 2002 توسط دو کوچ بریتانیایی به نام‌های اندرو گیلبرت (Andrew Gilbert) و کارن وایتلورث (Karen Whittleworth) طراحی و اجرا شد. این مدل کوچینگ جهت استفاده مدیران برای بهبود عملکرد کارکنان هم برای دپارتمان خود و هم برای کل مجموعه طرح‌ریزی شده است. به بیان ساده‌تر می‌توان این مدل را مناسب برای کسب و کارهای مختلف است.

مراحل اجرای مدل کوچینگ OSCAR

مدل کوچینگ OSCAR دارای 5 مرحله خروجی (Outcome)، وضعیت (Situation)، گزینه‌ها (Choices)، اقدامات (Actions) و بازبینی (Review) است. در مرحله اول به نام خروجی، هدف کوچینگ به‌طور شفاف مشخص می‌شود و کوچ می‌فهمد که برای رسیدن به جه نتیجه‌ای باید فرد را راهنمایی کند. در مرحله دوم به بررسی وضعیت فرد پرداخته می‌شود و فاصله نقطه شروع فرد با نقطه پایان که همان هدف است، مشخص می‌شود.

مرحله سوم به نام گزینه‌ها، انتخاب‌هایی که فرد برای رسیدن به هدف دارد مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این مرحله فرد به کمک کوچ بهترین گزینه برای رسیدن به هدف خود را انتخاب می‌کند. پس از انتخاب بهترین گزینه، در گام چهارم مدل کوچینگ OSCAR که اقدامات نام دارد، کارهای لازمی که فرد برای رسیدن به اهداف باید انجام دهد مشخص می‌شود و فرد موظف است تا آن‌ها را انجام دهد. در مرحله آخر این مدل نیز در نهایت فرد به بازبینی آنچه انجام داده است می‌پردازد و به همراه کوچ، وضعیت پیشرفت خود را در فرایند طی شده بررسی می‌کند.

مدل کوچینگ ACHIEVE

مدل کوچینگ ACHIEVE از مدل‌های کوچینگ راه‌حل محور به شمار می‌رود. این مدل کوچینگ به میزان زیادی تحت تأثیر مدل کوچینگ GROW و تفکراتی افرادی همچون آلن فاین، گراهام الکساندر و جان وایتمور است. این مدل کوچینگ در حدود سال 2003  توسط فیونا الدریج (Fiona Eldridge) و سابین دمبکوسکی (Sabine Dembkowski) طراحی شده است.

مدل کوچینگ ACHIEVE 7 گام دارد. این هفت گام به نام‌های ارزیابی وضعیت فعلی (Assess the Current Situation)، طوفان ذهنی خلاقانه (Creative Brainstorming)، شفاف کردن اهداف (Hone Goals)، فکر چاره کردن (Initiate Option Generation)، ارزیابی چاره‌ها (Evaluate Options)، طراحی برنامه اقدام معتبر (Valid Action Programme Design) و تشویق به حرکت (Encourage Momentum) هستند که به ترتیب اجرا می‌شوند.

مراحل اجرای مدل کوچینگ ACHIEVE

در مرحله ارزیابی وضعیت فعلی کوچ فرد را ترغیب می‌کند تا شرایط حال خود را به طور کامل در نظر بگیرد و آن را بررسی کند. در مرحله دوم که همان طوفان ذهنی خلاقانه است، کوچ به فرد کمک می‌کند تا به شرایطی که می‌تواند جایگزین شرایط فعلی او شود فکر کند. مرحله شفاف کردن اهداف، بر اساس شرایط جایگزینی که فرد انتخاب کرده است تعرف می‌شود که اهداف او را شفاف می‌سازد. مرحله فکر چاره کردن مختص به این است که فرد به کمک کوچ به ‌تمامی گزینه‌هایی که ممکن است باعث رسیدن او به هدفش شود فکر کند.

در گام ارزیابی چاره‌ها تمامی گزینه‌هایی که در گام قبلی استخراج شده بود، بررسی و ارزیابی می‌شوند. مرحله طراحی برنامه اقدام معتبر مرحله‌ای است که در آن فرد به کمک کوچ بهترین گزینه‌ها برای رسیدن به اهداف موردنظر خود را انتخاب می‌کند و اقدامات لازم برای رسیدن به این اهداف را در نظر می‌گیرد. مرحله آخر که «تشویق حرکت» نام دارد، بر روی انگیزه لازم فرد جهت حرکت به سوی هدف تمرکز می‌شود تا بر اساس برنامه‌های که مشخص شده است بتوان به اهداف دست پیدا کرد.

گرفتن بهترین نتیجه از مدل ‌های کوچینگ

برای رسیدن به نتیجه مطلوب لازم است تا زیر نظر یک کوچ قوی و مجرب به اجرای دقیق و پیوسته مراحل مدل های کوچینگ پرداخت. بسیاری از افراد مدل کوچینگ GROW را بهترین مدل کوچینگ می‌دانند اما باید به این موضوع توجه داشت که مدل های کوچینگ به تنهایی ارز و اعتباری ندارند بلکه باید در موقعیت مناسب از آن‌ها استفاده شود. در نتیجه داشتن یک کوچ که بر اساس شرایط شما یکی از مدل‌ها را انتخاب کند از اهمیت بالایی برخوردار است.